سویا از انواع حبوبات است که محل کشت اولیه آن در آسیا بوده اما تولید انبوه آن در ایالات متحده آغاز شد. سویا را می توان یک دانه همه کاره نامید که از آن می توان در مواد غذایی مختلف و روغن های خوراکی استفاده نمود.

سويا قرنهاست  كه غذاي مردم آسيا مخصوصا چين بوده است و چيني آن را همراه با برنج بعنوان غذاي اصلي خود مصرف مي كنند . ايالات متحده آمريكا بزرگترين توليد كننده سويا مي باشد و تقريبا دو سوم محصول كل دنيا را توليد مي كند . سويا در ايران بنام (لوبيا روغني ) ،‌( لوبيا چيني ) سوژا و دانه سويا معروف است .

سويا گياهي است يكساله داراي ساقه پرشاخه ، برگهاي آن بيضي ، نوك تيز و سبز رنگ مي باشد . ميوه آن شبيه لوبيا سات كه در هر غلاف آن سه تا پنج دانه جدا از يكديگر وجود دارد . رنگ دانه سويا بر حسب انواع مختلف متفاوت است و برنگهاي زرد ، سفيد ،‌سياه ، خاكستري و خالدر ديده مي شود .

دانه سويا به بزرگي يك نخود كمي مسطح و گرد است . دانه سياه سويا بشتر در طب گياهي مصرف درد ولي از دانه زرد رنگ آن بيشتر براي روغن گيري استفاده مي كنند . سويا بعلت داتشن پروتئين و مواد مغذي در تغذيه انسان بكار مي رود .

سويا از چين به نقاط ديگر دنيا راه يافته است و بطور وحشي در آن كشور وجود دارد

تركيبات شيميايي:

محققان روسی جزو اولین کسانی بودند که فواید سویا را دریافتند. این محققان دریافتند سویا دارای پروتئین زیاد، اسیدهای آمینه ضروری برای بدن، کلسیم، آهن، فسفر، منیزیم، روی، ویتامین های گروه B و فیبر می باشد و فواید زیر را برای سویا نام بردند:

سلامت قلب و کاهش بیماری های قلبی

سلامت استخوان ها

جلوگیری از سرطان

کاهش عوارض یائسگی

همین امر باعث تحقیقات بیشتر راجع به این ماده مغذی گردید و متخصصان سویا را به عنوان یک ماده غذایی در کنار مواد مغذی موجود در رژیم محسوب کردند.
آنها سویا را جانشین پروتیئن حیوانی در رژیم غذایی کردند و متوجه شدند که این ماده غذایی موجب پایین آوردن کلسترول بد یا LDL و کاهش تری گلیسیرید خون و در نتیجه کاهش بیماری های قلبی می گردد.

 مواد مغذی در سویا:
ویتامین E
ویتامینB1
ویتامین    B2
منیزیوم
کلسیم
ایزوفلاونیدها
فیبر

دانه سویا محتوی ویتامین E است که روی سلامت پوست و مو اثر دارد و از کم خونی جلوگیری می کند.
همانطور که گفته شد، سویا دارای فیبر می باشد. فیبر موجب کاهش وزن، کاهش کلسترول و تری گلیسیریدها و افزایش کارکرد روده ی بزرگ می شود و از سرطان روده بزرگ جلوگیری می کند. همچنین جلوی یبوست را می گیرد. این نکته را نیز نباید فراموش کنیم که زیاد مصرف کردن سویا (غلات) موجب اسهال، نفخ و درد شکم می شود.
ویتامین B1 موجود در دانه سویا جلوی خستگی و انواع بیماری های عصبی را می گیرد،افزایش دهنده انرژی است و برای زنان باردار و شیرده و همچنین برای ورزشکاران و میانسالان مفید می باشد .

منیزیوم موجود در سویا اثرات مفید بر استخوان و رگ های خونی، مخصوصا بر عضلات قلب دارد و از لخته شدن خون و انسداد رگ های خونی جلوگیری می کند.
استئوپروز(پوکی استخوان) یکی از بیماری های شایع استخوان است که در این بیماری استخوان ها کوچک و شکننده می شوند. ورزش کردن و استفاده از مکمل های کلسیم و ویتامین D و مصرف میوه جات و سبزیجات می تواند در جلوگیری از این بیماری نقش مهمی داشته باشد.
اگر زیاد پروتیئن حیوانی مصرف کنید، کلسیم از استخوانهایتان برداشته شده و از طریق ادرار یا مدفوع از بدن خارج می شود، ولی سویا و به طور کلی پروتئین های گیاهی نه تنها فاقد این اثر هستند، بلکه میزان ذخیره کلسیم را زیاد می کنند.
از دیگر مواد موجود در سویا، ایزوفلاوونوئیدها هستند که جلوی شکستن استخوان را می گیرند و مانند هورمون استروژن (هورمون زنانه) باعث ساخت استخوان و جلوگیری از تخریب استخوان می شوند.

سويا از نظر  ويتامين هاي گروه B  بسيار غني است و داراي مقداري ويتامين هاي C,D,E,K و كمي كاروتن مي باشد . سويا همچنين دريا كلروفيل و آنتي بيوتيكي بنام كاناوالين نيز هست.

در این جدول سويا با گوشت مقايسه شده است:

                                     سويا                               گوشت گاو

 آب                              ۹/۸۷%                              ۷۴%

 پروتئين                      ۳۶/۶۷%                            ۲۳/۷۴%

چربي                           ۱۷%                                ۲/۳%

پتاسيم                      ۳/۱%                                ۵۴%

اسيد فسفريك            ۱/۴۷%                               ۶۶%

خواص داروئي سویا:
۱) سويا مقوي و باد شكن است

۲)دانه سويا ، مدر ، تب بر و ضد سم است

۳)در چين دانه سويا را بعنوان ضد سم مصرف مي كنند

۴)شير سويا غذاي مفيدي براي كودكان است

۵)نان سويا براي مبتلايان به بيماري قند بسيار مناسب است  زيرا ارزش غذايي زيادي درد و مواد نشاسته اي كه تبديل به قند مي شود در آن كم است

۶)دانه هاي سبز سويا را له كرده و بصورت ضماد در آوريد اين ضماد براي زخم هاي آبله و ساير زخم ها مفيد است همچنين براي رفع التهاب و قرمزي پاي بچه ها كه در اثر ادرار بوجود آمده مفيد است .

۷)سويا براي مبتلايان به نقرس و رماتيسم و اشخاص ضعيف البنيه بسيار مفيد است

۸)سوس سويا براي تحريك اشتها بكار مي رود

۹)سوس سويا را براي از بين بردن بوي گوشت بكار مي برند

۱۰)سوس سويا را به غذاهايي كه تدريد دريد سالم باشد بزنيد سم آنرا خنثي مي كند

۱۱)سوس سويا ملين ،‌ خنك كننده و ضد سم است

۱۲)اگر زن حامله در معرض خطر سقط جنين باشد به او سوس سويا بدهيد

۱۳)اگر ادرار كسي بخون آلوده است سوس سويا درمان آن است

۱۴)سوس سويا براي سوختگي پوست مفيد است

۱۵)فرآورده هاي سويا براي پيشگيري سرطان مفيد است

۱۶)سويا به فعاليت روده ها و دفع منظم سموم كمك مي كند

۱۷)سويا مقدر تري گليسيدر خون را پائين مي آورد

۱۸)براي تميز كردن شريانها از فرآورده هاي سويا استفاده كنيد حتي مبتلا به شرائين و در معرض خطر قلبي هستند اگر از سويا استفاده كنند و گوشت را از برنامه غذايي خود حذف كنند بزودي شريانهاي آنها تميز و جوان خواهد بود .

۱۹)سويا سنگ كيسه صفرا را شكسته و خارج مي سازد و اگر از فرآورده هاي سويا استفاده كنيد در بدن شما سنگ كيسه صفرا توليد نخواهد شد اگر سنگ كيسه صفرا دريد رژيم خود رابه سويا تغيير  دهيد

۲۰)سويا براي سلامت روده بزرگ و تنظيم تخليه و دفع مواد زائد بسيار مفيد است

۲۱)سويا موثر براي درمان سرطان كولون است

۲۲)سويا از سرطان سينه جلوگيري مي كند

۲۳)سويا منبع غني هورمون استروژن است بنابراين مي توان جانشين هورمونهاي مصنوعي در دوران يائسگي باشد . پس خانم ها در دوران يائسگي بهتر است از فرآورده هاي سويا استفاده كنند