تفاوت داروی گیاهی با گیاهان دارویی
اشتباهی که بیشتر افراد مرتکب میشوند این است که تفاوت گیاهان دارویی با داروهای گیاهی را تشخیص نمیدهند.گياهان دارويي مثل زيره، رازيانه، هل يا دارچين گياهانی هستند که برخي خواص درمانی آن ها که عمدتاً بي ضرر يا کم ضرر هستند، به اثبات رسيده است درصورتیکه داروهای گياهی حاصل تبديل برخي گياهان به دارو در کارخانه های داروسازی و طي فرآيندی ویژه هستند. عطاری ها تنها حق فروش گياهان دارويي را دارند، گياهاني که تعدادشان مشخص است و طی ساليان دراز فوايد و بی عارضه يا کم عارضه بودن شان به اثبات رسيده است. عطاری ها بايد گياهانی مثل گل گاوزبان که اثر درماني اش براي تقويت اعصاب يا زيره براي درمان نفخ که بر اساس تجربه هاي طولاني و نسل به نسل منتقل شده است را به فروش برسانند.البته باید درنظر داشت که مصرف بي‌رويه و بيش از حد نياز هر نوع خوراکي اعم از گياهي يا شيميايي مي‌تواند براي بدن ضرر داشته باشد.درنتیجه گياهان دارويي هم بايد به موقع و درست مصرف شوند. حدود ۹۵ درصد از داروهای گياهي عضو ليست دارو های بدون نياز به نسخه هستند يعني اين که مي‌توان آن ها را بدون نسخه از داروخانه ها تهيه کرد و عوارض خاصي پس از مصرف در پي ندارند و ۵ درصد باقي مانده که به علت مصرف نادرست عوارض دارند را بايد با نسخه از داروخانه ها تهيه کرد. هم اکنون حدود ۱۵۰ داروی گياهي عضو ليست دارو های بدون نياز به نسخه در داروخانه هاي ايران و حدود ۲۰۰ گياه دارويی در عطاری ها وجود دارد. عطاری تنها محل فروش گياهان دارويي تغيير شکل نيافته است و نه محل تشخيص و درمان بيماری يا فروش داروهای دست ساز، قرص، کپسول، شربت و… ، تنها در داروخانه است.
دارو های گياهی بر اساس(مزاج – مزه – کنش) دسته بندی میشود
مزاج دارو ها:
مزاج بر دو نوع است: مزاج اول، مزاج دوم.
مزاج اول: اولين مزاجي است که از عناصر چهارگانه حاصل مي شود.
مزاج دوم: مزاجي است که از عواملي که خود آن ها دارای مزاج ويژه اي هستند پديد مي آيد مانند مزاج دارو های مرکب يا مزاج پادزهر هامثل ترياق.
مزاج دوم بر دو گونه است:۱ـ ترکيبات نيرومند و پايدار ۲ـ ترکيبات سست و ناتوان.
مزاج نيرومند:
اگر دو ماده ساده با هم ترکيب شوند و اجزاي هر دو چنان به هم جوش خورده باشند که ما در جدا ساختن آن ها با دشواری روبرو شويم، آن مزاج پايدار است.
مزاج سست و جدايی پذير:
اگر مزاج، آن مزاج مستحکم نباشند و حالت امتزاج اجزاي ساده چنان باشد که مزاج ما ياراي از هم جدا ساختن آن ها را داشته باشد، آن گاه قواي آن ها مخالف يکديگر است، هر يک به کار خود مي پردازد و بر ضد جزء جدا شده از آن قد علم مي کند.
داروهاي سست آميز نيز به چند قسم هستند:
۱ـ برخي از آن ها بيشتر از بقيه با هم در آميخته اند و نمي توان به وسيله ي پختن يا شستن، قوايي را که در آن هاست از هم جدا سازيم. مثلاً بابونه داراي دو نيروي تحليل برنده و قابض است. هر گاه بابونه را آب پز کنيم و آن را ضماد سازيم هيچ يک از قوايش از يکديگر جدا نمي شوند.
۲ـ در برخي از اين دارو ها قوه هاي موجود، در حالت پختن از هم جدا مي شوند مثل کلم. گوهری که کلم دارد از دو ماده ترکيب يافته است: يکي ماده خاکي که قابض است و ديگري ماده لطيف و زداينده بورقي. براثر پختن کلم، ماده ي لطيف و زداينده ي بورقي مي گذارد و گوهر قابض خاکي بر جاي مي ماند و از آن روست که آب کلم پخته مسهل است و نپخته آن بند آورنده. جزء هاي ساده گروهي از اين دارو ها را مي توان به وسيله ي شستن آن ها از هم جدا کرد مانند کاسني و بسياري از سبزي ها.
۳ـ در برخي از دارو هاي مفرده به نظر مي رسد که دو گوهر مختلف المزاج در آن ها وجود داشته باشد که با هم نياميخته باشند. اين اختلاف در برخي از آن ها مثل ترنج آشکار است و با حس مي توان درک کرد و در برخي مثل اسفرزه نامحسوس است.
شناسايي قواي مزاج دارو ها:
الف- مقايسه ب ـ آزمايش
در شناخت قواي دارو هاي مفرده ازراه قياس قوانيني به شرح زير وجود دارد:
۱- زود گرم شدن و تبديل سريع به آتش.
۲ـ دير گرم شدن و گرمي پذيرفتن.
۳ـ سرعت انجماد.
۴ـ تأخير در انجماد.
۵ـ بو، مزه، رنگ.
۶ـ اثرات دارويي و قوه اي که از آن پديد مي آيد. از اين راه مي توان دليل هاي آشکار بروجود قواي مجهول بدست آورد.
